Stress nhiệt ở bò sữa - Phần 1

 Khi cái nóng mùa hè đến, việc giữ đàn gia súc mát mẻ là rất quan trọng. Stress nhiệt ở bò sữa là nguyên nhân tăng lượng nước uống, hô hấp nhanh chóng, tăng nhiệt độ cơ thể, thay đổi hồ sơ nội tiết tố và phân vùng dinh dưỡng, giảm lượng chất khô tiêu thụ, giảm năng suất sản xuất sữa, giảm hàm lượng chất béo và đạm trong sữa, ức chế khả năng sinh sản (giảm thụ thai và tăng khả năng chết phôi sớm), tăng tỷ lệ mắc bệnh chuyển hóa, viêm tử cung, viêm vú và số lượng tế bào soma trong sữa, axit dạ cỏ, què quặt và tử vong. Nói cách khác, nó có ảnh hưởng rất xấu và thường kéo dài qua cả sau thời kỳ stress nhiệt của gia súc.

Stress nhiệt ở bò sữa xảy ra khi nhiệt được sản xuất trong cơ thể từ sự lên men trong dạ cỏ, quá trình tiêu hóa và chuyển hóa chất vượt quá khả năng của bò sữa để tiêu tán và do đó nhiệt độ cơ thể bắt đầu tăng. Hiện tượng này chủ yếu là hệ quả của nhiệt độ môi trường và độ ẩm (đo bằng chỉ số nhiệt độ và độ ẩm THI) và mức sản xuất sữa, và dẫn đến một chuỗi các sự kiện để tăng tốc độ tản nhiệt, cũng như giảm lượng nhiệt được sinh ra trong cơ thể để tồn tại trong tình trạng có khả năng gây tử vong này.

Khi chỉ số THI vừa tăng, lượng nước hấp thu, lưu lượng máu đến các mô ngoại vi và hoạt động của tuyến mồ hôi tăng để duy trì tốc độ tản nhiệt cần thiết. Tuy nhiên, khi chỉ số THI tăng trên 68, stress nhiệt ở bò sữa bắt đầu thiết lập và bò phản ứng bằng cách tăng nhịp hô hấp của mình để tăng sự tản nhiệt bay hơi ở phổi. Nhịp hô hấp đã được chứng minh là một chỉ số tốt về cả mức độ stress nhiệt ở bò sữa và mức tăng nhiệt độ cơ thể như thể hiện trong bảng dưới đây.

*Dựa theo R.B. Zimbleman và R.J. Collier, 2011: xem Hoards Dairyman, 25/04/2011, trang 281, bảng THI.

Khi các biện pháp để tăng khả năng giải nhiệt là không đủ để ngăn chặn sự gia tăng nhiệt độ cơ thể, cơ thể phản ứng nhằm giảm sản xuất nhiệt bằng cách chủ động 1) giảm sản lượng sữa, thông qua việc giảm lưu lượng máu dến tuyến vú và thay đổi hồ sơ nội tiết tố và phân vùng chất dinh dưỡng, và 2) giảm lượng thức ăn, bằng cách giảm nhu cầu dinh dưỡng để sản xuất sữa, đồng thời  bằng cách giảm hoạt động dạ cỏ cũng như lưu lượng máu đến và dinh dưỡng hấp thu từ dạ cỏ.

MÁT, MÁT, … MÁT!

Nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng việc giảm lượng thức ăn tiêu thụ liên quan đến stress nhiệt ở bò sữa chỉ đóng góp cho 35% của việc giảm sản lượng sữa đã được quan sát. Phần sữa bị hụt giảm còn lại có vẻ là do tăng mức năng lượng sử dụng cho hoạt động tản nhiệt. Điều này cho thấy tiềm năng thu hồi sữa bị mất thông qua kiểm soát chế độ ăn uống trong thời gian stress nhiệt ở bò sữa có thể bị giới hạn và đầu tư công nghệ làm mát nên được đầu tư làm hệ thống bảo vệ chính trước stress nhiệt ở bò sữa.

Nghiên cứu về sản xuất sữa thương mại tại Israel (một nơi rất nóng vào mùa hè) đã chỉ ra rằng làm mát tích cực (10 đợt mỗi đợt 45 phút làm mát bao gồm các chu kỳ 0,5 phút phun sương làm ướt mỗi 5 phút, với không khí chuyển động duy trì ở mức 10.88km/giờ, 7 giờ tích lũy mỗi ngày) về cơ bản loại bỏ những ảnh hưởng của stress nhiệt so với làm mát vừa phải (45 phút trong chuồng chứa mỗi 3 lần vắt sữa).

Nếu không làm mát tích cực, sự gia tăng tỷ lệ hô hấp do stress nhiệt ở bò sữa làm giảm lượng bicarbonate trong máu và nước bọt và tiếp tục giảm bicarbonate chảy vào dạ cỏ khi hoạt động chảy nước dãi tăng. Việc tiêu giảm trong lớp đệm dạ cỏ này, kết hợp với những thay đổi khác trong chức năng dạ cỏ, làm giảm độ pH dạ cỏ và tăng tỷ lệ nhiễm bệnh toan trong thời kỳ stress nhiệt ở bò sữa. Lần lượt , tỷ lệ mắc bệnh đau móng và què quặt tăng. Điều này được chứng minh bằng sự gia tăng trong vấn đề về móng và nhu cầu điều trị được thấy vào mùa thu. Ngoài ra, việc cân bằng năng lượng tiêu cực do giảm tiêu thụ thức ăn và tăng nhu cầu năng lượng trong thời gian stress nhiệt ở bò sữa làm giảm khả năng sinh sản rất lâu sau khi thời kỳ stress nhiệt ở bò sữa đã kết thúc.

Do đó, trong thời kỳ stress nhiệt ở bò sữa, các bước điều chỉnh chi tiết cho khẩu phần hỗn hợp hoàn chỉnh là rất quan trọng trong việc giảm thiểu sản xuất nhiệt (tăng hiệu quả) và giảm khả năng mắc bệnh cũng như hậu quả của bệnh toan dạ cỏ, do đó giúp giữ mức tiêu thụ thức ăn khô và sản xuất sữa, cũng như như sinh sản trong thời kỳ khó khăn này.