Giá váng sữa Việt Nam quá cao: Nỗ lực tăng chiều cao 'phản tác dụng'

 Lạm dụng chỉ "gây mệt" cho hệ tiêu hóa trẻ

Một số nghiên cứu của Viện Dinh dưỡng lâm sàng cho thấy, váng sữa có thành phần chính là sữa, chiếm khoảng 50%, các chất nhân tạo khác được chế biến từ dầu thực vật như dầu cọ, dầu dừa bổ sung thêm casein (đạm sữa bò) và đường lactose (đường có trong sữa bò). Thế nên, với những gì được công bố trên các nhãn hũ váng sữa, là rất khó đánh giá được thành phần dinh dưỡng của nó. Song với một sản phẩm có tỷ lệ chất béo lipid chứa đến 50%, bột đường lên đến 40%, đạm 6-7%, trong khi các vitamin và khoáng chất khác rất thấp thì… “không thể gọi váng sữa là thực phẩm bổ sung dinh dưỡng tốt nhất” như một số lời quảng cáo trên thị trường được. Đặc biệt, nếu cho rằng, sản phẩm cung cấp lượng canxi “tốt nhất” cho trẻ cũng chưa chính xác.

Theo chuyên gia dinh dưỡng, bác sĩ Trần Thị Minh Nguyệt, hiện nhiều bà mẹ đang có sự nhẫm lẫn về hiểu biết sản phẩm thay thế sữa và được sản xuất từ sữa trong nuôi con. Đa số các bà mẹ thường cho rằng, trẻ ăn váng sữa từ sau 6 tháng sẽ giúp bổ sung hàm lượng canxi đủ cho trẻ vừa tăng được chiều cao tốt, vừa đủ dinh dưỡng trong giai đoạn ăn dặm.

Bác sĩ Minh Nguyệt nói: “Hiểu như vậy là sai bởi váng sữa chưa bao giờ nằm trong nhóm giúp trẻ cao lớn hay phát triển đầy đủ về thể lực, dinh dưỡng trong giai đoạn phát triển quan trọng của trẻ cả”. Theo chuyên gia này, có 3 yếu tố giúp trẻ tăng chiều cao, đó là dinh dưỡng đúng, uống sữa và vận động. Trong đó, nhóm dinh dưỡng là các chất bột, đường, chất béo, rau quả, trái cây, khoáng chất… Riêng sữa và các sản phẩm từ sữa có 3 loại là sữa tươi hoặc sữa bột, sữa chua và phô mai. Như vậy, váng sữa không nằm trong nhóm sản phẩm về sữa để giúp trẻ tăng chiều cao.

“Bổ sung hàm lượng canxi tốt nhất cho trẻ là phô mai và bơ chứ không phải váng sữa và dùng hàm lượng nhỏ đã đủ cho một ngày. Tính trung bình 100 ml sữa nước các loại từ sữa tươi đến sữa bột sẽ bằng 100 mg sữa chua và bằng 15 mg phô mai. Chẳng hạn mỗi trẻ cần có 500 ml sữa mỗi ngày vào cơ thể, các bà mẹ có thể cho trẻ uống 300 ml, còn lại cho dùng thêm một hũ sữa chua 100 mg và một miếng phô mai nhỏ 15 mg là đủ”, bác sĩ Nguyệt khuyên. 

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), chỉ nên cho trẻ ăn váng sữa sau 6 tháng tuổi và xem sản phẩm này như một trong những thực phẩm bổ sung, tập ăn dặm của trẻ. Tuy nhiên, các bác sĩ dinh dưỡng cho rằng, tốt nhất cho trẻ dùng từ tháng thứ 7, khi hệ thống tiêu hóa của trẻ bắt đầu tập làm quen với thức ăn dặm từ các chất nhẹ hơn như trái cây, rau củ quả và ít tinh bột. Bởi váng sữa có hàm lượng lớn nhất là chất béo, rất dễ gây “mệt” cho hệ tiêu hóa chưa phát triển hoàn chỉnh của trẻ.

Đa số các mẹ bỉm sữa đang “ghiền” cho con ăn món váng sữa khi được hỏi thường có niềm tin rằng, sản phẩm có hàm lượng canxi đủ lớn để giúp trẻ tăng chiều cao tốt nhất. Đây là sự “nhầm lẫn” tai hại và nếu quá lạm dụng dùng váng sữa sẽ khiến trẻ dễ béo phì hoặc suy dinh dưỡng do không đủ chất.

Đi ngược nỗ lực tăng tầm vóc Việt

Trong Hội thảo quốc tế về dinh dưỡng được tổ chức tại Hà Nội vào cuối năm 2018, GS.TS Lê Thị Hợp - Chủ tịch Hội Dinh dưỡng Việt Nam cho biết, chiều cao trung bình của người Việt đang thấp hơn chuẩn thế giới hơn 10 cm. Cụ thể, nam thanh niên Việt Nam chỉ đạt 164,4 cm và nữ thanh niên đạt 153,4 cm. Trong khi chuẩn thế giới cao hơn lần lượt 13,1 cm và 10,7 cm.

GS. TS Lê Thị Hợp cho rằng, thói quen ăn uống mất cân bằng, dùng nhiều đường, chất béo của người Việt đang tạo nhiều nguy cơ mới về sức khỏe. Đặc biệt, chế độ dinh dưỡng dành cho trẻ trong 1.000 ngày đầu đời - lứa tuổi vàng từ mẫu giáo đến tiểu học - chưa được quan tâm đúng mức do cách tuyên truyền còn kém hiệu quả, dẫn đến không ít bà mẹ cho dù có hiểu biết vẫn còn nhiều ngộ nhận trong chăm con. Chẳng hạn chọn váng sữa như “thực phẩm bổ dưỡng thần kỳ” thay thế thức ăn dặm cho trẻ là một trong những “nhầm lẫn” tai hại.

Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy, phát triển chiều cao của trẻ chỉ có 20% phụ thuộc vào di truyền, 80% phụ thuộc vào chế độ dinh dưỡng, vận động rèn luyện thể thao và môi trường. Như vậy, nếu xuất phát điểm cung cấp không đúng, đủ chế độ dinh dưỡng, hệ lụy cho nỗ lực tăng chiều cao của trẻ tai hại vô cùng nếu không nói là đi ngược lại nỗ lực nâng tầm vóc Việt của quốc gia.

Đồng quan điểm, bác sĩ Hoàng Phương Mai, chuyên gia dinh dưỡng, khuyên nếu dùng váng sữa bổ sung gấp cho trẻ suy dinh dưỡng, mỗi ngày có thể cho ăn một hộp, nhưng phải giám sát thời gian, nếu hết suy dinh dưỡng, chỉ dùng trung bình 2 hộp/ tuần là vừa chứ không nên dùng hằng ngày thay thế yogurt hay sữa uống. “Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến phát triển chiều cao ở trẻ em, trong đó trên 50% là nằm ở chế độ dinh dưỡng. Thế nên, để cải thiện chiều cao thì cần phải có những giải pháp can thiệp mạnh mẽ, đặc biệt là về dinh dưỡng trong những năm đầu đời của trẻ, giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì. Nếu đi sai, chiều cao trẻ khó cải thiện!”.Bác sĩ Trần Thị Minh Nguyệt cho rằng, canxi thường có trong phô mai và bơ nhiều hơn và các nước thường dùng cho trẻ tùy theo độ tuổi và chỉ dùng hàm lượng vừa đủ kèm với nhiều khoáng chất vitamin khác nữa. “Điều quan trọng là kiến thức của người mẹ. Ngoài việc tạo thói quen phải đọc các thành phần ghi trên nhãn mác, các bà mẹ phải cập nhật kiến thức về thực phẩm thường xuyên để hiểu nhu cầu của đứa trẻ cần bao nhiêu lượng sữa cho mỗi ngày. Thứ nữa, váng sữa có hàm lượng chất béo quá cao không nên khuyến khích sử dụng nhiều và nhớ cho là không được lạm dụng, dùng váng sữa thay thế cho khẩu phần sữa hằng ngày của trẻ càng không nên”.