Kinh nghiệm nuôi Bò sữa từ Israel

Lần đầu tiên, những người nông dân nuôi bò sữa ở Sóc Sơn ( Hà Nội ) được giới thiệu về kinh nghiệm nuôi bò sữa hiện đại như vậy. Từ phương thức chọn giống, chăn nuôi, chế biến thức ăn, vắt sữa, thụ tinh nhân tạo... đều theo một quy trình khép kín và rất hiện đai. Theo TS. Solomon Ran, để có được thành quả như ngày hôm nay, nghề nuôi bò sữa ở Israel đã có hơn 70 năm vật lộn để tìm ra hướng đi thích hợp cho mình.

Israel là đất nước có điều kiện thiên nhiên khắc nghiệt, đất đai ít ( tổng diện tích Israel là 28.000km2, trong đó một nửa là bán sơn địa ), chỉ có mưa ở miền Bắc vào mùa đông, miền Nam mưa rất hiếm. Chính điều kiện đó đã khiến cho việc chăn nuôi bò sữa không thể chăn thả ở đồng cỏ tự nhiên. Tuy nhiên, nhờ áp dụng nhiều biện pháp lai tạo giống hiện đại và quy trình chăn nuôi tiên tiến, được vi tính hóa khiến ngành chăn nuôi bò sữa của Israel luôn đứng vị trí hàng đầu thế giới. Những con bò sữa của Israel cho lượng sữa rất cao, trung bình khoảng 11.000 lít/năm, cá biệt có con cho tới 19.000 lít/năm.

Giống và thức ăn quyết định thành bại

Theo TS. Solomon Ran, trong chăn nuôi bò sữa, công tác lai tạo giống và thức ăn chăn nuôi mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đối với israel, các nhà khoa học nước này đã thành công lớn trong việc tạo ra giống bò sữa Holsstein cao sản, chống chịu được bệnh tật và thích nghi tốt với điều kiện khí hậu khắc nghiệt ở đây. Đây là giống bò được kết hợp giữa bò cái Friesian của Israel và tinh bò đực được nhập từ Mỹ và Canada. Giống bò sữa Holsstein cao sản không chỉ cho năng suất sữa cao nhất thế giới mà còn cho độ đạm và độ béo bơ rất cao. Những con bò cho sữa thấp hơn 18 lít mỗi ngày đều bị loại bỏ.

Ngoài việc tạo được giống bò tốt, việc cung cấp thức ăn đầy đủ cũng là yếu tố quan trọng giúp bò luôn cho lượng sữa cao. Với Israel, đồng cỏ hầu như không có, thức ăn phần lớn đều dựa vào khẩu phần ăn trộn tổng hợp được sản xuất tại các nhà máy gần các khu chăn nuôi. Đây là một hỗn hợp thức ăn đầy đủ các loại chất dinh dưỡng cần thiết cho bò như thức ăn xanh, đạm, năng lượng, khoáng chất và vitamin theo một công thức đã được các nhà dinh dưỡng tính toán rất kỹ. Trong khẩu phần thức ăn, ngoài lúa mì, yến mạch và các bột ngũ cốc chiếm thành phần chính, nhiều loại phụ phẩm khác cũng được tận dụng tối đa để chế biến như: cây họ đậu, thân cây bông, rơm lúa mì, thân cà chua, hướng dương, cám lúa, bã bia, rau quả thừa...

Ngoài ra, việc làm mát cho bò bằng hệ thống làm bay hơi tự động và thiết kế chuồng trại hợp lý giúp giảm "sốc nhiệt" cho bò khi thời tiết có độ nóng, ẩm cao là kỹ thuật độc đáo của Israel.

Chăn nuôi gia đình và hợp tác xã

ở Israel, chăn nuôi bò sữa được thực hiện chủ yếu ở hai mô hình hợp tác xã là Kibbutz và Moshav. Kibbulz được coi là một đơn vi kinh tế độc lập mang tính hợp tác xã, ở đó người chăn nuôi làm việc cùng nhau, nghĩa vụ và quyền lợi ngang nhau. Mỗi Kibbutz thường nuôi từ 300 con bò trở lên, mỗi năm sản xuất ra hơn 60% lượng sữa bò của Israel. Moshav là một hình thức liên hiệp các hộ chăn nuôi tại một vùng nhất định, các thành viên ở đây làm việc trong một đơn vị đơn lẻ. Lượng sữa ở các Moshav thấp hơn do số lượng nuôi ở đây cũng ít hơn so với các Kbbutz. Ngoài ra, còn có một số nhỏ các hộ chăn nuôi cá thể ở các trang trại biệt lập. Những con bò nuôi ở Kibbutz và Moshav có chế độ chăm sóc và vắt sữa đồng đều như nhau. Chất lượng sữa tại các Kibbutz và Moshav luôn cao hơn so với nuôi tại trang trại riêng biệt. Do đó, phần lớn người chăn nuôi thường tham gia các mô hình hợp tác để giảm bớt chi phí và rủi ro.

Sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm với Việt Nam

Hiện trong chương trình hợp tác với Việt Nam, ngành nông nghiệp Israel đang cử nhiều chuyên gia tới Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Lâm Đồng, Bình Dương... để tổ chức những khóa đào tạo tại chỗ cho các hộ chăn nuôi bò sữa. Theo TS. Solomon Ran, chăn nuôi bò sữa là một công cụ hiệu quả để nông dân Việt Nam xoá đói giảm nghèo, tuy nhiên để có được thành công, nông dân Việt Nam cần được trang bị những kiến thức chăn nuôi hiện đại. Tại các khóa đào tạo, chuyên gia israel sẽ giúp người chăn nuôi và cán bộ khuyến nông Việt Nam tiếp cận nhanh với những kiến thức chăn nuôi bò sữa hiện đại, phương pháp chăm sóc bò trong thời tiết nóng bức, công nghệ chế biến thức ăn và nhập khẩu tinh bò đông lạnh chất lượng cao từ Israel.

TÌNH HÌNH CHĂN NUÔI BÒ Ở ISRAEL

Hiệp hội nhà sản xuất giống gia súc Israel, quản lý sách đàn gia súc Israel ( herbook ). Đó là một ngân hàng dữ liệu vi tính hóa, cho phép sử dụng nội dung và chất lượng, cũng như các thông tin về di truyền, chuồng trại và chăm sóc sức khỏe từng con bò.

Đối với lĩnh vực gíông :

Về tổng thể, đàn bò sữa Israel được lai tạo từ giống bò sữa Hostein friesan Israelrael, chúng có đặc điểm thích nghi với điều kiện khí hậu khắc nghiệt và đa dạng.

Hầu hết đàn bò ở Israel bao gồm cả đời con trong Herbook và đa số bò sữa được thụ tinh nhân tạo bằng dòng tinh chọn lọc và kết tinh từ các con bò đực giống Israel. Israel có tiềm năng xuất khẩu tinh chất lương cao, chủ yếu sang các vùng có điều kiện khí hậu khắc nghiệt.

Đối với lĩnh vực dinh dưỡng :

Hầu như Israel không có đất trồng cỏ và do đó hầu hết dinh dưỡng đàn bò sữa dựa vào tổng tỉ lệ phối trộn (TMR). Thức ăn này nhìn chung được chuẩn bị trong trung tâm dinh dưỡng vùng của trung ương, phục vụ đàn bò trong khu vực. Chế độ ăn của đàn bò sữa Israel gồm một tỉ lệ cao tương đối các phụ phẩm nông nghiệp và bán thực phẩm, làm giảm giá thành thức ăn trong lúc giảm ô nhiễm môi trường….

Đối với lĩnh vực vông nghệ :

Công nghệ chăn nuôi bò sữa Israel sử dụng công nghệ tiên tiến trong nước đã thay đổi ngành chăn nuôi, đem ngành chăn nuôi đặt dưới sự kiểm soát nghiêm ngặt. Hệ thống này chuyển những thông tin liên quan đến hoạt động chung của con bò đến máy tính, kiểm tra bệnh cũng như tình trạng sức khỏe của con bò…

Phần mềm hệ thống thức ăn ở Israel tính toán số lượng lương thực đòi hỏi để mang lại hiệu kiểm tra và hiệu qủa dinh dưỡng tối ưu. Hướng dẫn thức ăn là một bộ phận cơ động lưu trữ thông tin về qúa trình cho ăn, phân phối thức ăn, thông tin được chuyển đến máy vi tính trung tâm và được dùng để phân tích cách cho ăn.

Đối với lĩnh vực chế biến sữa :

Khi vắt sữa, sữa được đưa đến một phòng thí nghiệm và kiểm tra chất lượng tiếp tục đưa qua bộ phận xử lý vi sinh rồi mới có thể được chế biến thành bơ, yaourt, fromage hay các sản phẩm sữa khác thông qua các hệ thống tự động tổng quát. Israel cung cấp hơn 1000 sản phẩm sữa các loại cho người tiêu dùng.

Đối với lĩnh vực chăn nuôi bò thịt :

Đàn bò sữa Israel cung cấp gần 40% nhu cầu thịt tươi sống của đất nước. Phần còn lại của nhu cầu thị trường nội địa được đáp ứng bởi đàn bò thịt nuôi tại các vùng đồng cỏ, nhập khẩu các con bò đực tơ to béo và nhập khẩu thịt đông lạnh.

Sức sản xuất sữa ở nông trại :

Các nông trại bò sữa được đặt ở Kibburt ( chiếm 60% sản lượng quốc gia ) và các moshav ( 40% sản lượng quốc gia ). Ở 1 moshav nuôi trung bình khoảng 50 con cái vắt sữa, trong lúc ở Kibburt khoảng 300 con.

Kế hoạch sản xuất sữa :

Sản xuất sữa ở nông trại tuỳ thuộc quota sản xuất. Những quota này ấn định giá do chính phủ kiểm soát. Những thủ tục này giúp cân bằng sản xuất giữa cung và cầu trong lĩnh vực sản xuất sữa, trong lúc cho phép tiếp tục phát triển và thu lợi nhuận hợp lý.

Bò sữa Israel cho sữa gấp 4 lần bò sữa Việt Nam

Trong khuôn khổ của hợp tác nông nghiệp giữa Israel và Việt Nam, hai cuộc hội thảo về ''Chăn nuôi bò sữa ở Israel'' sẽ được tổ chức tại Viện chăn nuôi ở Hà Nội và tại Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn TP.HCM vào hai ngày 16 và 17 tới.

Trong điều kiện đất nước nhỏ, nguồn đất đai hạn chế, khí hậu phần lớn là nóng ẩm hoặc sa mạc khô cằn, hiếm nước, trung bình mỗi con bò của Israel vẫn cung cấp gần 11.000 lít sữa mỗi năm trong khi bò nội gốc Việt Nam cho 3.400 lít sữa và bò nhập ngoại vào Việt Nam cũng chỉ cho đến khoảng 6.500 - 7.000 lít/năm. Israel lại hầu như không có đồng cỏ, hầu hết chất dinh dưỡng cho bò dựa vào khẩu phần trộn tổng hợp - một loại thức ăn tổng hợp bao gồm đầy đủ chất dinh dưỡng cho bò nên chi phí thấp.

Ngày càng nhiều chuyên gia chăn nuôi bò sữa Việt Nam quan tâm đến kỹ thuật chăn nuôi bò sữa của Israel và đánh giá phương pháp chăn nuôi tiên tiến này có khả năng áp dụng ở Việt Nam ; đặc biệt là các phương pháp chăm sóc bò trong điều kiện nhiệt độ cao, chế biến thức ăn cho bò và nhập tinh bò chất lượng cao của Israel vào Việt Nam.

Tại hai cuộc hội thảo này, ông Lior Yaron, chuyên gia chăn nuôi bò sữa của Israel sẽ thuyết trình về việc quản lý và chăn nuôi bò sữa tại Israel, những kinh nghiệm chăm sóc bò trong điều kiện nhiệt độ cao.

Chăn nuôi bò sữa là một trong những ngành trụ cột của nền nông nghiệp Israel, cung cấp hầu hết các nhu cầu về sữa và các sản phẩm sữa trong nước. Israel nổi tiếng với giống bò Holstein chống chịu được bệnh tật và có khả năng thích nghi với khí hậu Địa Trung Hải. Israel cũng là nơi xuất khẩu các nguyên liệu gen chất lượng cao khắp thế giới.

Ngày 19/03/2009 tại Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Tp.HCM, Trung tâm quản lý và kiểm định giống cây trồng vật nuôi đã tổ chức Hội thảo “Nông nghiệp công nghệ cao Israel – ngành công nghệ chăn nuôi bò sữa” đến tham dự có ông Effie Ben Matityau, Đại sứ quán Israel tại Việt Nam, ông Nguyễn Phước Trung- Phó Giám đốc sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn TP.HCM, ông Phạm Thiết Hòa – Giám đốc Trung tâm tư vấn và Hỗ trợ Nông nghiệp cùng với sự tham dự của đại diện Chi cục Thú y TPHCM, Trung tâm khuyến nông TPHCM, đài phát thanh TPHCM, Cty sữa Vinamilk và một số trang trại, nông hộ chăn nuôi bò sữa tại thành phố Hồ Chí Minh.

Hội thảo nhằm mục đích quảng bá về công nghệ chăn nuôi bò sữa của Israel song song đó Trung tâm quản lý và kiểm định giống cây trồng vật nuôi cũng giới thiệu mô hình thử nghiệm chăn nuôi bò sữa theo công nghệ cao của Israel tại Củ Chi.

Tại hội thảo, các chuyên gia bò sữa của Israel đã thảo luận, trao đổi một số mô hình chăn nuôi bò cao sản trong điều kiện khí hậu nóng bức, bảo quản và chế biến thức ăn cho bò. Phần thảo luận đã được nhiều người tham dự đặt câu hỏi và phần trả lời cũng đã được các chuyên gia trả lời một cách rõ ràng.