Nâng cao năng suất sữa: Đơn giản mà hiệu quả

Hiện tại người chăn nuôi đang được hưởng giá bán sữa tại cổng trang trại cao ở mức kỷ lục và rất nhiều trong số những người tôi tiếp xúc đã bày tỏ nguyện vọng muốn tăng sản lượng sữa. Khi tôi hỏi họ định làm việc đó bằng cách nào thì câu trả lời chung nhất mà tôi nhận được đó là bằng cách mua thêm bò và tăng qui mô đàn. Tôi thiết nghĩ rất nhiều trang trại hiện đang không thể khai thác tối đa tiềm năng của đàn bò hiện có. Thực chất họ có thể tăng sản lượng sữa thêm 20-30% và thậm chí nhiều hơn một cách dễ dàng nếu áp dụng một số biện pháp cơ bản mà lại ít tốn kém.

Stress nhiệt – Có rất nhiều trang trại bò sữa ở Việt Nam mà chúng tôi đã đi thăm nằm ở những khu vực nắng nóng, nhiệt độ và độ ẩm cao. Chúng ôi tin rằng đây là nguyên nhân số 1 dẫn tới việc giảm năng suất. Bò phải sử dụng quá nhiều năng lượng chỉ để hạ nhiệt làm mát cơ thể (cách duy nhất đó là thở). Do đó thay vì sử dụng năng lượng chuyển hóa từ thức ăn để sản xuất thêm sữa thì chúng lại phải dùng rất nhiều phần năng lượng tạo ra đó để hạ nhiệt và làm mát cơ thể. Nếu các hộ biết cách tạo ra môi trường chuồng trại mát mẻ, hiệu quả của quá trình chuyển hóa năng lượng từ thức ăn sẽ được cải thiện, do đó các hộ có thể thu được nhiều sữa hơn. Nên có chương trình đánh giá từng trang trại để tìm ra giải pháp giảm căng thẳng nhiệt tốt nhất nhưng cách làm đơn giản ban đầu có thể áp dụng đó là lắp quạt thông gió loại thông thường trong khu chuồng trại.

Nước uống – Trung bình mỗi ngày bò uống (và cần uống) khoảng 140 -150 lít nước. Nhiều trang trại mà chúng tôi tới thăm chỉ có bể chứa nước nhỏ với dung tích khoảng 20-40 lít, nguồn nước chung cho vài con một lúc. Bể thường xuyên được đổ đầy nhưng như thế vẫn không đủ để đáp ứng nhu cầu của bò, đặc biệt là trong điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm. Giải pháp cho vấn đề này đó là sử dụng máng uống có phao nổi tự động, giữ mực nước luôn đầy trong máng.

Thức ăn – Bò cần nhiều năng lượng và dinh dưỡng từ thức ăn thô (cỏ) và thức ăn tinh. Rất nhiều loài cỏ tự nhiên mà chúng  tôi thấy nông dân ở các nước nhiệt đới cho bò ăn thực chất có rất ít giá trị dinh dưỡng. Có rất nhiều loài cỏ phù hợp với điều kiện tự nhiên của nước nhiệt đới có nhiều giá trị dinh dưỡng hơn. Chắc chắn so với cỏ tự nhiên, những loại cỏ này sẽ đắt hơn nhưng bù lại, sẽ giúp người chăn nuôi tăng sản lượng sữa.

Máy vắt sữa – Nhiều trại nuôi bò cao sản nhưng vẫn áp dụng phương pháp vắt sữa bằng tay. Những giống bò gốc Úc, Mỹ, Canada và một số nước khác đều là những giống bò cao sản, dòng sữa mạnh và vắt sữa nhanh. Sử dụng máy vắt sữa có thể đảm bảo tính đều đặn trong quá trình vắt sữa nên bò sẽ có phản xạ tiết sữa theo đúng sinh lý và tiết ra lượng sữa ổn định. Máy vắt sữa còn giúp nâng cao chất lượng sữa miễn là máy được bảo dưỡng và vệ sinh đúng cách.

Nhúng núm vú – Nhúng núm vú sau khi vắt sữa là một bước rất cần thiết nhằm ngăn cản không để vi khuẩn xâm nhập vào kênh núm vú, dẫn đến bệnh viêm vú. Nên sử dụng đúng loại dung dịch chuyên dụng. Không tự chế bằng cách pha thuốc sát trùng với nước. Dung dịch nhúng núm vú chuyên dụng sẽ tạo nên một lớp màng bảo bệ ngăn không cho vi khuẩn xâm nhập vào núm vú. Sát trùng núm vú sau khi vắt sữa đúng cách đã và vẫn là một bước hiệu quả nhất trong các chương trình vệ sinh vắt sữa được áp dụng tại Mỹ, Anh và Úc. Bước này sẽ giúp tiết kiệm rất nhiều chi phí thú y và góp phần nâng cao sản lượng sữa.